زمان وەك رەهەندێكی سەرەكی پێكهێنانی نەتەوە لە دوای سەدەی حەفدەهەمەوە كە بە دەستپێكی سەردەمی مۆدێرنیتە ناوی لێ براوە دیاری كراوە و بە فاكتەرێكی گرینگی مانەوە یان لە ناوچوونی نەتەوەێك چاوی لێ دەكرێت. بە ئاوردانەوەێك لە مێژوودا بۆمان دەردەكەوێت كە زۆر زمان هەبووە بە هۆی گرینگی پێنەدان و ئاسیمیلاسیۆنە كردنی لە ناو چووە و خەڵكەكەی بە زمانێكیتر قسە دەكەن. 

كورد وەك نەتەوەێكی كۆن زمانی خۆی هەیە كە پێك دێت لە چەندین دیالێكت و زاراوە، بەڵام لە چەندین قۆناغی مێژووییدا لە لایەن داگیركەرانی خاكەكەیەوە هەوڵی سڕینەوەی دراوە و جۆرێك لە ئاسیمیلاسیۆنی زمانی كوردی هاتووەتە ئاراوە كە بە خۆشییەوە بە هۆی بوونی دژكردەوە لە لایەن نەتەوەی كورد و بوونی رەسەنایەتی ئەو زمانە تا بە ئێستا پارێزراوە.

بوونی زمانی زگماكی لە سیستەمی خوێندن كاریگەریی راستەوخۆی لەبەرز كردنەوەی ئاستی خوێندن و گەشەی  فێرخوازان دا هەیە.  خوێندن و نووسین بە زمانی دایكی بۆ منداڵ یارمەتیدەر دەبێت تاكوو بە شێوەێكی ئاسان بتوانێت وانەكان تێبگات و خێراتر بەسەر ئاستەنگەكاندا زاڵ ببێت و متمانە بە خۆی زیاتر بێت و بە پێچەوانەیشەوە ئەگەر بە زمانێكیتر بخوێنێت بە هۆی ئەوەیكە هیچ شارەزایێكی لەگەڵی نییە ماوەی زیاتری دەوێت بۆ فێربوون و راهێنانی مێشكی بە قبووڵ كردنی ئەو زمانە و راهاتن بە زمانێكیتر وەك شارەزایانی پەروەردە دەڵێن كاریگەری نەرێنی دەبێت لەسەر بواری پەروەردەی منداڵ.

لە لاێكیترەوە زمان وەك مافێكی سەرەكی هەر نەتەوەێك دێتە ئەژمار كە لە زۆربەی بەیاننامە نێونەتەوەییەكاندا دانی پێدا نراوە و بە گرنگترین شوناسی هەر نەتەوەێك چاوی لێ دەكرێت و بوونی زمانی هەر نەتەوەێك وەك نیشانەی زیندوو بوونی ئەو نەتەوە یادی لێ دەكرێتەوە.

رژێمی ئاخوندیش لە درێژەی سیاسەتی رژێمەكانی پێش خۆی و پەرەپێدانی سیاسەتی داگیركەران لە ماوەی تەمەنی دەسەڵاتداری خۆیدا، سیاسەتی ئاسیمیلاسیۆن و سڕینەوەی زمانی كەمایەتییە نەتەوەییەكانی لە ئێراندا داوە و بە هەموو شێوەێك خوێندن و نوسینی زمانی دایكی جگە لە زمانی فارسی لە ئێران قەدەغە كردووە و لە ئێرانی فرە نەتەوە و فرە چەشندا تەنیا یەك زمان كە ئەویش زمانی فارسییە وەك زمانی فەرمی ئێران دیاری كراوە و لە بواری راهێنان و پەروەردەدا بە هیچ شێوەێك كتێبێكی دەرسی یان بەرنامەێكی تەلەفزیۆنی بە زمانی كەمایەسیە نەتەوەییەكان چاپ یان بڵاو ناكرێتەوە. 

بێ گومان ئەركی رۆشنبیران و رووناكبیران بە گشتی و بنەماڵەكان بە تایبەتی لەو پێوەندییەدا زۆر هەستیارە و دەبێت لە ئاست وشیاركردنەوەی كۆمەڵگای كوردەواری هەنگاو بنێن و بنەماڵەكانیش بە ئەركی مێژوویی خۆیان هەڵسن و بە پەروەردەكردنی مندالان بە زمانی دایكی و راهێنانیان بە زمانی زگماگی ئەو سیاسەتانەی كە دژمن لە حاست سڕینەوەی زمانی كوردی گرتویەتە بەر پووچەڵ بكەنەوە. ئەركی بنەماڵەكانە كە لە راكێشانی وشەی زمانی بێگانە بۆ نێو زمانی كوردی و راهێنانی منداڵەكانیان بەو وشانە خۆ بپارێزن. گەلی كورد وەك نەتەوەێك مافی خۆیەتی كە بە زمانی خۆی بخوێنێت و بنووسێت و رێز لە باقی زمانەكانیتر بگرێت.

ناوەندی لاوانی خەبات رۆژی جیهانی زمانی دایك لە هەموو ئازادیخوازان و خەمخۆرانی زمانی دایك پیرۆز دەكات و هەوڵدان بۆ وەرگرتنی مافی نوسین و خوێندن بە زمانی دایك لە كوردستانی ئێران بە ئەركی خۆی دەزانێت

یرۆز بیت رۆژی جیهانی زمانی دایك!
برۆخێ رژێمی دیكتاتۆری ئاخوندی.

ناوەندی لاوانی خەباتی كوردستانی ئێران 
دەستەیی بەرێوەبەری 
<21ی فێبریوەر بەرامبەر 2ی رەشەمەی1392



ڕێکه‌و 2014-02-21 09:37:50
به‌شی ( ئه‌ده‌ب و هونه‌ر )

---

---