رێژەی تووشبووانی نەخۆشیی دەروونی لە ئێراندا گەیشتووەتە ئاستی لەسەدا ٢٥
به پێی راپۆرتی ههواڵدهرییهکان، رێژەی تووشبووانی نەخۆشیی دەروونی لە ئێراندا گەیشتووەتە ئاستی لەسەدا ٢٥، ناوهندی زانستی دەروونناسانی ئێرانیش فشارە ئابووری، سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان بە گرینگترین هۆکارەکانی تووشبوونی خەڵک بە نەخۆشی دەروونی ناو دەبات و رایدەگەیەنێت، ئەگەر رێگەچارەیەک بۆ پێشگرتن لەو نەخۆشییە نەدۆزرێتەوە، زیانی گەورە بە ژیانی خەڵک دەگەیەنێت. ئاماری نەخۆشییە دەروونییەکان لە ئێراندا گەیشتووەتە ٢٥ لەسەد، واتا لە هەر ٤ کەس لە ئێران یەکێکیان نەخۆشیی دەروونی هەیە، ئەوە ئامارێکە کە سەرۆکی ناوهندی زانستی دەروونناسانی ئێران رایگەیاندووە. بە وتەی ئەحمەد جەلیلی، ٢٥ لەسەدی گەورە ساڵەکان واتا ئەو کەسانەی لەنێوان ١٥ تا ٦٤ ساڵدان، بە دەست نەخۆشیی دەروونییەوە ئازار دەکێشن. ئەو ئامارە بە بەراوەرد لەگەڵ ساڵی رابردوو ٣ لەسەد زیادیکردووە. ئەحمەد جەلیلی هەروەها دەڵێت، تاوەکو ٥٠ ساڵ لەمەوبەر خەڵکی ئێران پێیانوابوو تەنیا کەسانێک نەخۆشیی دەروونییان هەیە کە بەشێوەیەکی بەرچاو تووشی ناجێگیری باری دەروونی بوون و کەسانێک بوون کە وڕێنەیان دەکرد، لە وەهمدابوون و پەیوەندییان بە راستییەکانەوە پچرابوو. هەروەها تووشی هەڵسوکەوتی نەگونجاو و گۆشەنشینی دەبوون. ئەو جۆرە نەخۆشانە تەنیا ١٠ لەسەدی کۆمەڵگان و پێیان دەگوترێ "نەخۆشیی رۆحی". جێگهی باسه که سەرۆکی ناوهندیز انستی دەروونناسانی ئێران هەروەها فشارە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان وەکوو یەکێک لە گرینگترین هۆکارەکانی تووشبوونی خەڵک بە نەخۆشی دەروونی ناودەبات و دەڵێت ئەو جۆرە نەخۆشییە ئەگەر چارەسەر نەکرێت زیانی گەورە بە ژیانی خەڵک دەگەیەنێت و ئاستی خۆشبژێوی ژیانیان دادەبەزێنێت.
به پێی راپۆرتی ههواڵدهرییهکان، رێژەی تووشبووانی نەخۆشیی دەروونی لە ئێراندا گەیشتووەتە ئاستی لەسەدا ٢٥، ناوهندی زانستی دەروونناسانی ئێرانیش فشارە ئابووری، سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان بە گرینگترین هۆکارەکانی تووشبوونی خەڵک بە نەخۆشی دەروونی ناو دەبات و رایدەگەیەنێت، ئەگەر رێگەچارەیەک بۆ پێشگرتن لەو نەخۆشییە نەدۆزرێتەوە، زیانی گەورە بە ژیانی خەڵک دەگەیەنێت. ئاماری نەخۆشییە دەروونییەکان لە ئێراندا گەیشتووەتە ٢٥ لەسەد، واتا لە هەر ٤ کەس لە ئێران یەکێکیان نەخۆشیی دەروونی هەیە، ئەوە ئامارێکە کە سەرۆکی ناوهندی زانستی دەروونناسانی ئێران رایگەیاندووە. بە وتەی ئەحمەد جەلیلی، ٢٥ لەسەدی گەورە ساڵەکان واتا ئەو کەسانەی لەنێوان ١٥ تا ٦٤ ساڵدان، بە دەست نەخۆشیی دەروونییەوە ئازار دەکێشن. ئەو ئامارە بە بەراوەرد لەگەڵ ساڵی رابردوو ٣ لەسەد زیادیکردووە. ئەحمەد جەلیلی هەروەها دەڵێت، تاوەکو ٥٠ ساڵ لەمەوبەر خەڵکی ئێران پێیانوابوو تەنیا کەسانێک نەخۆشیی دەروونییان هەیە کە بەشێوەیەکی بەرچاو تووشی ناجێگیری باری دەروونی بوون و کەسانێک بوون کە وڕێنەیان دەکرد، لە وەهمدابوون و پەیوەندییان بە راستییەکانەوە پچرابوو. هەروەها تووشی هەڵسوکەوتی نەگونجاو و گۆشەنشینی دەبوون. ئەو جۆرە نەخۆشانە تەنیا ١٠ لەسەدی کۆمەڵگان و پێیان دەگوترێ "نەخۆشیی رۆحی". جێگهی باسه که سەرۆکی ناوهندیز انستی دەروونناسانی ئێران هەروەها فشارە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان وەکوو یەکێک لە گرینگترین هۆکارەکانی تووشبوونی خەڵک بە نەخۆشی دەروونی ناودەبات و دەڵێت ئەو جۆرە نەخۆشییە ئەگەر چارەسەر نەکرێت زیانی گەورە بە ژیانی خەڵک دەگەیەنێت و ئاستی خۆشبژێوی ژیانیان دادەبەزێنێت.
